Fayda- maliyet hesabının böylesi

cok fazla duygusala girmeye gerek yok, begenmeyerek dogru isi yapan muhendistir. hepimizin ortaokul matematigi var diye tahmin ediyorum. 

simdi, dunyada, ekseriyetle herseyin karsiligi, yatirim/getiri acisindan belirlenir. ekmek fiyati dahil. 

siz universiteye giderek, kendinize bir yatirim yapiyorsunuz. gelin bakalim, asgari olarak, bu yatirimin maliyeti nedir:
1990 kusagina kadar, lise egitimi zorunlu olmadigi icin, oradan baslayalim.
lisedeki bir ogrencinin, aylik masrafi, servisidir, kitabidir, harciligidir, 300 lira olarak dusunulsun. bu da, 4 senelik lise egitiminde, hazirlik dahil, 12,000 tl eder.
son sene, dershaneye verdiginiz, 3000 lirayi da bir kenara yazin.
universiteye geldiniz, 
universiteye, senelik 600 liradan, 4 sene okudugunuzu varsayalim, 2400 lira.
kitap masraflariniz, ulasim masraflariniz, yasam masraflariniz, ev kirasi, yakit, faturalar, vesair, aylik 1500 liraya yakin, buyuk bir sehirde, (orn, istanbul) ogrenci olarak masarfiniz olacaktir. 
bu da, 60,000 lira eder, 4 senelik egitim sonucunda. 

toplama baktiginiz zaman, siz, liseden universite sonuna kadar, muthis bir sekilde kayipsiz geldiniz, tum sinavlari gectiniz, dolayisi ile, riskli bir yatirimin, neticesini basari ile aldiniz. 
toplam masrafiniz: 77400 liradir. 

simdi gelelim yatirim mantigina.

yatirimda, risk arttikca, amortisman hizlanir.
orn, bar, riskli bir yatirimdir. rekabetci etkenler, mafyasi, vergisi, tutunma/tutunmama olasiligi, degisken ekonomik etkenler (insanlar ekonomi bozuldugunda ilk olarak eglenceden vaz gecer.) vs,
fakat, bu baglamda basarili bir bar yatirimi, kendisini ortalama 1,5 senede amorti eder.

ev, risksiz bir yatirimdir. 
alirsiniz, kiraya verirsiniz.

istanbul'da fiyatlar balon olmadan once (su an balondur.) bir ev, kendisini ortalama 12-15 yil arasi amorti eder. (su an kira/fiyat orani 25 yila cikmis, bazi semtlerde, saka gibi.) 

bu baglamda,

sizin kendinize olan yatiriminz, rekabetci sartlar, hayatinizdan harcadiniz 8 sene, (ki en aktif, enerjik doneminizdir, aslinda para ile paha bicilmemelidir) bu 8 senelik sure zarfinda, bu yatirimi devam ettirebiliyor olmaniz, (kafayi da siyirabilirdiniz.) bir bar kadar olmasa da, riskli bir yatirimdir.

o halde, en kotu ihtimalle, 4 sene icinde, bu yatirimin geri karsiliginizi isteminz dogaldir.

gelin bakalim:
77400/4/12 = 1612.5 lira. 

yani, bir muhendis,avukat,4 senelik teknik egitim almis herhangi birisi, brut degil, net olarak, ulasimi haric, bu parayi alirsa, en kotu ihtimalle, yatirimini amorti etmis sayilir.

ki dikkat ederseniz bu taban fiyat, kendize yaptiginiz diger yatirimlari hic katmadik isin icine. 

tabii ki bir cok etken var, yabanci dil, is bilmek, is yapabilmek, kisilik, sosyal beceriler, teknik beceriler vs, fakat sadece matematiksel anlamda bile, 1200 lira teklif etmek, is piyasinin dogasina terstir, ayiptir.

cunku, liseye basladiginiz gun, faraze bu ya, cebinizde 77400 lira olsa,
ve bunu bankaya koysaniz,
8 sene sonunda alacaginiz para, %10 faiz ile, 165,913 lira olacakti. 
12 sene sonunda, (26 yasindasiniz) = 242,000 lira yapacaktiniz. yani toplam, yaklasik olarak, 170,000 lira kar ettiniz. 

bu acidan bakarsak, 22 yasinda mezun olmanizdan, 26 yasina kadar gecen surede, maasinizin, asgari, =170,000/4/12= 3514 lira olmasi lazim ki, ananiz babaniz sizi okutacagina, 14 yasinizda bankaya 70,000 lira atip, 26 yasiniza gelince vermeyi beklemesin. 

simdi dusunelim, okuyarak ise, 8 sene para kazanamadiniz, mezun oldugunuz, 1200 lira maasla ise girdiginiz zaman, 4 senede kazanacaginiz miktar, 57,600 lira. %10 maas artisi desek, maksimum, 70,000 lira. 

hic bir sey uretmeden ,kendinize hic bir sey katmadan, parmaginizi dahi kipirtmatmadan, 170,000 lira kar ettiginiz bir duzen varken, 
siz insanlari, 70,000 lira kar edecegim diye, 8 seneye okumaya, kafa patlatmaya, sinavlara girmeye, ikna edemezsiniz.

okumanin degeri, aylik 1200 lira degil.

muhendise, mimara, doktora, avukata, bu maaslari vermek, bu yuzden rezalet. insanlari kendilerine bir sey katmasina tesvik etmeniz gerekir, bu rakamlarla, hesap ortada, bunu tesvik edemezsiniz. aksine, hap yap para kap, ev al kiraya ver, bankaya koy faiz bekle gibi, ekonomiyi oldurucu, ulkeyi geri birakici, teknolojik yenilik gerektirmeyen, uretimi bitiren bir ekonomik sistem icat edersiniz.

sanirim son 40 yildir da boyle bir sistem var, ulkenin geldigi nokta belli, cok bir sey demeye gerek yok.

sonuc: 1200 lira, butun insanlik birikimine, okumanin yuceltilen degerine ve uretime hakarettir. 
elbette isveren, bir elemanin kendisine yaptigi maddi katki boyutunda o elemana fiyat bicecektir, o da onun yatirimi, fakat bir elemandan 1200 lira kazanamayan bir firmaya sahipse, oyle kotu bir organizasyon kurmussa, o is onun neyine allasen. afedersiniz, kendi gotunun becereksizliginden para kazanamayan bir isveren, bunu ortmek icin 1200 liraya, insanlarin zaaflarindan, zor durumda olmalarindan faydalanmak icin de, adam aramasin rica ediyorum.